Παρουσίαση/Προβολή

(STAT242) -  ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΥΛΟΓΙΑΡΗΣ

Περιγραφή Μαθήματος

Κωδικός Μαθήματος: Stat712

Εξάμηνο Σπουδών: 7ο

Τίτλος Μαθήματος: Δημογραφία

Εβδομαδιαίες Ώρες Διδασκαλίας: 3

Πιστωτικές Μονάδες (ECTS): 5

 

Σκοπός του Μαθήματος

Το μάθημα «Δημογραφία» αποτελεί μια ολοκληρωμένη επισκόπηση του πεδίου της κοινωνικής και στατιστικής δημογραφίας. Στόχος του είναι να εισαγάγει τους φοιτητές/τριες στις βασικές έννοιες, θεωρητικές προσεγγίσεις και μεθοδολογικές πρακτικές που χρησιμοποιούνται για την κατανόηση της δυναμικής του πληθυσμού.

Ειδικότερα, το μάθημα επιδιώκει:

• Να αναδείξει τη σημασία της δημογραφικής ανάλυσης ως εργαλείου ερμηνείας κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων.
• Να εφοδιάσει τους φοιτητές/τριες με θεωρητικές γνώσεις και πρακτικές δεξιότητες για τον υπολογισμό και την ερμηνεία βασικών δεικτών, όπως η θνησιμότητα, η νοσηρότητα, η γονιμότητα, η μετανάστευση και η πληθυσμιακή αύξηση.
• Να καλλιεργήσει την ικανότητα αξιοποίησης δημογραφικών δεδομένων (απογραφές, μητρώα, δείγματα ερευνών, διεθνείς βάσεις δεδομένων) για την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την κοινωνική δομή και τις μεταβολές της.
• Να αναλύσει τις συνέπειες των δημογραφικών αλλαγών σε τομείς όπως η αγορά εργασίας, η κοινωνική ασφάλιση, η δημόσια υγεία, η εκπαίδευση και η περιφερειακή ανάπτυξη.
• Να ενισχύσει την κριτική προσέγγιση απέναντι σε σύγχρονα δημογραφικά ζητήματα, όπως η πληθυσμιακή γήρανση, η υπογεννητικότητα, οι μεταναστευτικές ροές, η ανισότητα φύλου και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη δημογραφική κινητικότητα.
• Να συνδέσει τη θεωρητική γνώση με την πρακτική εφαρμογή, δίνοντας στους φοιτητές/τριες τη δυνατότητα να επεξεργάζονται πραγματικά δεδομένα από φορείς όπως η ΕΛΣΤΑΤ, η Eurostat και ο ΟΟΣΑ, και να τα ενσωματώνουν σε αναλύσεις και εργασίες.

 

Με τον τρόπο αυτό, το μάθημα δεν περιορίζεται στη μετάδοση στατιστικών τεχνικών, αλλά συμβάλλει στην ανάπτυξη μιας ολιστικής κατανόησης του πώς οι πληθυσμιακές διεργασίες επηρεάζουν και επηρεάζονται από κοινωνικές και οικονομικές μεταβολές. Τελικός σκοπός είναι οι φοιτητές/τριες να αποκτήσουν στέρεη επιστημονική βάση για τη μελέτη και ανάλυση των δημογραφικών φαινομένων, ώστε να είναι σε θέση να συμβάλουν σε επιστημονικό, πολιτικό και επαγγελματικό επίπεδο στη διαχείριση ζητημάτων που σχετίζονται με τον πληθυσμό και τις εξελίξεις του.

 

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες θα είναι σε θέση να:

• Γνωρίζουν τις βασικές έννοιες και το θεωρητικό υπόβαθρο της δυναμικής του πληθυσμού.
• Υπολογίζουν και ερμηνεύουν βασικούς δημογραφικούς δείκτες (θνησιμότητας, νοσηρότητας, γονιμότητας, μετανάστευσης).
• Χρησιμοποιούν διαγράμματα, πίνακες και στατιστικές μεθόδους για την ανάλυση πληθυσμιακών δεδομένων.
• Αναγνωρίζουν και ερμηνεύουν τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις των δημογραφικών αλλαγών, αναλύοντας τη σύνδεσή τους με ζητήματα όπως η αγορά εργασίας, το σύστημα υγείας, η κοινωνική ασφάλιση και η ανάπτυξη.
• Εξετάζουν  τη σημασία παραγόντων όπως το φύλο, η ηλικία, η χώρα καταγωγής, η υγεία και η εκπαίδευση, κατανοώντας πώς οι μεταβλητές αυτές επηρεάζουν και επηρεάζονται από τις δημογραφικές διεργασίες.
• Αναπτύσσουν κριτική σκέψη απέναντι σε σύγχρονες δημογραφικές προκλήσεις (γήρανση πληθυσμού, υπογεννητικότητα, μεταναστευτικές ροές, κοινωνικές ανισότητες), προτείνοντας επιστημονικά τεκμηριωμένες λύσεις και πολιτικές.
• Αξιοποιούν πρακτικά πραγματικά δεδομένα από εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς (ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat, ΟΟΣΑ) για την εκπόνηση εργασιών, την παρουσίαση μελετών περίπτωσης και την ανάπτυξη ερευνητικών δεξιοτήτων.

 

Περιεχόμενο Μαθήματος (13 Ενότητες)

1. Εισαγωγή στη Δημογραφία – Ιστορικά στοιχεία και δημογραφική γνώση.
2. Πηγές και Συλλογή Δημογραφικών Δεδομένων – Απογραφές, μητρώα, έρευνες.
3. Βασικές Δημογραφικές Έννοιες και Δείκτες – Δομή, κατανομή, ηλικιακές πυραμίδες.
4. Δημογραφία και Υγεία – Δείκτες νοσηρότητας, προσδόκιμο ζωής, ποιότητα ζωής.
5. Θνησιμότητα Ι – Βασικές έννοιες, ειδικοί δείκτες θνησιμότητας.
6. Θνησιμότητα ΙΙ – Πίνακες ζωής, διεθνείς τάσεις.
7. Γονιμότητα Ι – Θεωρητική προσέγγιση, δείκτες γονιμότητας.
8. Γονιμότητα ΙΙ – Σύγχρονες τάσεις, υπογεννητικότητα, πολιτικές ενίσχυσης γονιμότητας.
9. Μετανάστευση και Κινητικότητα Πληθυσμού – Εσωτερική και διεθνής μετανάστευση, επιπτώσεις.
10. Αύξηση και Προβλέψεις Πληθυσμού – Δημογραφική μετάβαση, μεθοδολογίες πρόβλεψης.
11. Κοινωνικοοικονομικές και Πολιτικές Επιπτώσεις – Εργασία, κοινωνική ασφάλιση, ανάπτυξη.
12. Ειδικά Θέματα Δημογραφίας – Φύλο, γήρανση, εκπαίδευση, περιβαλλοντική διάσταση.
13. Ανακεφαλαίωση – Εργασίες, μελέτες περίπτωσης, επεξεργασία πραγματικών δεδομένων.

 

Μέθοδοι Διδασκαλίας

• Διαλέξεις με χρήση οπτικοακουστικού υλικού.
• Ανάλυση μελετών περίπτωσης.
• Εργαστηριακές ασκήσεις με επεξεργασία δεδομένων (ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat).
• Ομαδικές συζητήσεις και παρουσιάσεις εργασιών.

 

Αξιολόγηση Φοιτητών

Η αξιολόγηση των φοιτητών στο μάθημα «Δημογραφία» θα πραγματοποιηθεί με συνδυασμό γραπτής εξέτασης, προόδου και εργασιών, ώστε να αποτυπώνεται τόσο η θεωρητική κατάρτιση όσο και η ικανότητα ανάλυσης πραγματικών δεδομένων και ανάπτυξης κριτικής σκέψης.

Η τελική βαθμολογία θα προκύψει ως εξής:

• Τελική Γραπτή Εξέταση (60%)
  Περιλαμβάνει ερωτήσεις θεωρίας, ανάλυση εννοιών και εφαρμογή δημογραφικών δεικτών σε δεδομένα.
• Πρόοδος (20%)
  Διεξάγεται στο μέσο του εξαμήνου και περιλαμβάνει συνδυασμό θεωρητικών ερωτήσεων και ασκήσεων με πραγματικά δεδομένα.
• Εργασία (20%)
  Οι φοιτητές έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν ανάμεσα σε:
  1. Ομαδική εργασία με παρουσίαση (επεξεργασία και ανάλυση δεδομένων από πηγές όπως ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat, OECD). Η εργασία παρουσιάζεται στην τάξη με στόχο την ανάπτυξη συνεργατικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων.
     Ενδεικτικά θέματα: Υπογεννητικότητα στην Ελλάδα (2000–2023), μεταναστευτικές ροές σε δύο χώρες της Ε.Ε., κατασκευή και ανάλυση ηλικιακής πυραμίδας, επιπτώσεις της δημογραφικής γήρανσης στην αγορά εργασίας.
  2. Ατομικό project (σύντομη γραπτή αναφορά 3–4 σελίδων με ανάλυση συγκεκριμένου δημογραφικού ζητήματος).
     Ενδεικτικά θέματα: Κατασκευή ηλικιακής πυραμίδας για την Ελλάδα, υπολογισμός δείκτη ολικής γονιμότητας, συγκριτική ανάλυση προσδόκιμου ζωής σε δύο χώρες, μεταβολή πληθυσμού σε μία ελληνική περιφέρεια.

Η συγκεκριμένη διάρθρωση της αξιολόγησης συνδυάζει τη θεωρητική γνώση με την πρακτική εφαρμογή, ενθαρρύνοντας την ενεργή συμμετοχή, την ομαδικότητα και την ανάπτυξη ερευνητικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων.

 

Συνιστώμενη Βιβλιογραφία

• Ιακωβίδου, Ο. (2009). Κοινωνική Δημογραφία. Εκδόσεις Τσαχουρίδης.

Ημερομηνία δημιουργίας

Δευτέρα 29 Σεπτεμβρίου 2025