Παρουσίαση/Προβολή

(HISTORY132) -  Κόκκινος Γεώργιος, Παπανδρέου Γεωργία

Περιγραφή Μαθήματος

• 1η διδακτική ενότητα: Ιστοριογραφία και Δημόσια Ιστορία. Συζήτηση σχετικά με: α) τη διάκριση μεταξύ ιστορικής πραγματικότητας και ιδεολογίας / μύθου, μεταξύ ιστορικής αλήθειας και ιστορικής ερμηνείας, β) την αντίληψη για τη δημόσια
  ιστορία ως διακριτό κλάδο της ιστορικής επιστήμης, γ) τα ακόλουθα ερωτήματα: «σε ποιον ανήκει πλέον η δημόσια ιστορία, αλλά και εν γένει η ιστορία»; και «η αποκλειστικότητα των ιστορικών για το πώς θα θυμόμαστε το παρελθόν καταρρίπτεται»; Ζητήματα σχετικά με α) τη γένεση και την καθιέρωση της δημόσιας ιστορίας ως πεδίου μελέτης της ιστορίας στις ΗΠΑ και σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης, β) τη δημόσια ιστορία στην Ελλάδα, γ) τη «χρήση» και «κατάχρηση» των όρων Ιστορία και Δημόσια Ιστορία.
• 2η διδακτική ενότητα: Τραυματικά ιστορικά γεγονότα και αναφορά στον τρόπο που εγγράφηκαν στη συλλογική μνήμη των τοπικών κοινωνιών. Tόποι άσκησης αντιποίνων κατά τη διάρκεια της Κατοχής και επεξεργασία των ζητημάτων: α) ιστορική δικαιοσύνη και ιστορική αλήθεια ως προϋποθέσεις της συμφιλίωσης και β) διαχείριση της μνήμης τραυματικού ιστορικού γεγονότος (Σφαγή στο Δίστομο 6 Ιουνίου 1944).
• 3η διδακτική ενότητα: Προσέγγιση των εννοιών «τραύμα» και «μνήμη». Ενασχόληση με το «ιστορικό – πολιτισμικό τραύμα, τη «γνωστική» προσέγγιση της μνήμης του τραύματος, τις εκδοχές της «τραυματικής μνήμης». Η μνήμη του τραύματος από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο παραπέμπει κατά κύριο λόγο στη μνήμη του Ολοκαυτώματος. Συνδέεται όμως και με την ιστορικοπολιτική θεώρηση της προοπτικής των επιζησάντων των ναζιστικών θηριωδιών, καθώς και των απογόνων όλων των θυμάτων. Ενασχόληση με τη διαγενεακή μεταβίβαση του τραύματος που προκάλεσαν ο εθνικοσοσιαλισμός και οι πρακτικές του με προϋπόθεση να ληφθούν υπ’ όψη το προσωπικό κίνητρο, η θέση και η στάση σχετικά με την τραυματική μνήμη, οι διεθνείς διαστάσεις και οι πολιτικές παράμετροι που συνδέονται με αυτό.
• 4η διδακτική ενότητα: Σε κάθε κοινωνία στην οποία δίνεται έμφαση στη μνήμη τραυματικών ιστορικών γεγονότων και σε όσα αυτή η μνήμη συνεπάγεται, παρατηρούμε τη δημιουργία μνημονικών τόπων αλλά και κοινωνικών αναπαραστάσεων που πλαισιώνουν την έκφραση μνήμης. Με βάση την τυπολογία των βασικών γνωρισμάτων έκφρασης της συλλογικής μνήμης, έχει σημασία να δούμε: α) πώς αντικατοπτρίζεται σε εκδηλώσεις μνήμης και σχετικές με αυτήν τελετές, β) ποια είναι η επιβεβλημένη σημασία της συλλογικής λήθης, γ) με ποιους τρόπους ενεργοποιείται η διαδικασία επικαιροποίησης της μνήμης – δηλαδή της αναζήτησης νοήματος στο παρελθόν κινητοποιώντας το παρόν – αποκτώντας ενδεχομένως με αυτόν τον τρόπο διαφοροποιημένο περιεχόμενο και προσανατολισμό από τη στιγμή που σηματοδοτεί ό,τι το παρόν θεωρεί άξιο και σκόπιμο να μνημονευθεί.
• 5η διδακτική ενότητα: Ιστορικοί τόποι και μνημεία. Συλλογική, ατομική και θεσμική μνήμη και μνημεία. Ανάδειξη υλικών καταλοίπων ως πεδίο συγκρότησης πολιτικής και πολιτισμού. Μνημονικοί τόποι και ιστορικές – πολιτικές ιδιαιτερότητες κάθε
  εποχής. Τόποι μνήμης και «μάχες μνήμης» στη δημόσια σφαίρα. Άξονες που αφορούν τον τρόπο εξερεύνησης χώρων – μνημείων - μουσείων τα οποία είναι συχνά προϊόντα πολλών, διαδοχικών «μεταφράσεων». Πρώτος άξονας είναι το
  «καθήκον μνήμης» (π.χ. Μαυσωλείο Διστόμου). Δεύτερος η παιγνιώδης σύμβαση (Μνημείο Passages, Portbou) και τρίτος άξονας είναι η ανασημασιοδότηση της τραυματικής ανέχειας (οικισμός Κρητικά, Ρόδος). Σε κάθε μία από τις παραπάνω περιπτώσεις η μνήμη επισκιάζει τη χωρικότητα του μνημείου/μουσείου/οικισμού και κάθε επισκέπτης βιώνει και ενδεχομένως εκφράζει την προσωπική του οπτική πάνω στη μνημονική επιταγή. Οι θεσμοί και τα μνημεία που πλαισιώνουν την πολιτισμική μνήμη μπορεί να φαίνονται σταθερά, αλλά η ίδια η πολιτισμική μνήμη είναι μια δυναμική διαδικασία, που επαναπροσδιορίζεται και επαναπαράγεται διαρκώς μέσα από κοινωνικά δίκτυα.
• 6η διδακτική ενότητα: Μνημειακοί τόποι και διαμόρφωση Δημόσιας Ιστορίας: Εβραϊκό Μουσείο Κοπεγχάγης (The Danish Jewish Museum), Κέντρο Μελετών Ολοκαυτώματος και Θρησκευτικών Μειονοτήτων στο Όσλο (Center for Studies of Holocaust and Religious Minorities), Μουσείο Ναζιστικής Θηριωδίας Διστόμου – Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος, Μουσείο Δράκειας Πηλίου. Μελέτη της μουσειακής ανάδειξης επίμαχων και τραυματικών ιστορικών γεγονότων και του τρόπου που αποτυπώνεται στα μουσεία αυτά η διαχείριση της τραυματικής συλλογικής μνήμης.
• 7η διδακτική ενότητα: Ιστορία – Λογοτεχνία και Δημόσια Ιστορία. Με άξονα το βιβλίο Χορεύουν οι ελέφαντες, οι μεταπτυχιακοί φοιτητές/φοιτήτριες επεξεργάζονται το παρελθόν (Δολοφονία του Πολκ, Θεσσαλονίκη 1948) και, παράλληλα, τοποθετούνται κριτικά απέναντι στο εκπαιδευτικό παρόν (θεσμός Πανελλαδικών Εξετάσεων και ειδικότερα ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο που διδάσκεται το μάθημα της Ιστορίας). Η ιστορία, η κοινωνιολογία της εκπαίδευσης και η λογοτεχνία συμπλέουν και οι μεταπτυχιακοί φοιτητές/φοιτήτριες με την αξιοποίηση σχετικών λογοτεχνικών βιβλίων, κινηματογραφικών ταινιών, έργων τέχνης και συγκεκριμένων μουσικών κομματιών επεξεργάζονται ζητήματα δημόσιας ιστορίας σχετικά με την υπόθεση Πολκ. Επιπλέον, διερευνούν θέματα που ανακύπτουν σχετικά με τη σύμπλευση της δημόσιας ιστορίας με τη λογοτεχνία, π.χ. α) η λογοτεχνία έχει δικαίωμα μόνο να αντλεί στοιχεία από την ιστορία ή μήπως έτσι αναλαμβάνει και υποχρεώσεις? και β) τι γίνεται με τους λογοτέχνες τους οποίους καλεί η τέχνη τους όχι να αναζητήσουν κατ΄ ανάγκη το αληθές – όπως οι ιστορικοί – αλλά μάλλον να φανταστούν και να δημιουργήσουν αληθοφάνειες;
• 8η διδακτική ενότητα: Ιστορική κουλτούρα των μαθητών και Δημόσια Ιστορία. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές/τριες σχολιάζουν εκπαιδευτικές έρευνες στις οποίες διαφαίνεται η αύξηση της επιρροής της δημόσιας ιστορίας στη διαμόρφωση ιστορικής κουλτούρας και συνείδησης των μαθητών σε αντιδιαστολή με την παράλληλη συρρίκνωση της επιρροής της σχολικής ιστορίας. Βλέπουν αποσπάσματα ντοκιμαντέρ από τον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Ιστορικού Ντοκιμαντέρ «Προσεγγίζουμε κριτικά το παρελθόν» (διοργάνωση: Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα “Ιστορική έρευνα, διδακτική και νέες τεχνολογίες”, επιστημονική ένωση “Νέα Παιδεία” και ΕΡΤ) και σχολιάζουν την ιστορική αφήγηση, όπως αυτή αναδεικνύεται μέσα από θεματικές και υφολογικές στερεοτυπικές επιλογές στις συμμετοχές αυτές. Σχολικά εγχειρίδια και Δημόσια Ιστορία. Ο πόλεμος για την Ιστορία. Τα σχολικά βιβλία που αποσύρθηκαν. Εξώφυλλα σχολικών εγχειριδίων και Δημόσια Ιστορία. α) Εξέταση των λόγων και των συνθηκών κάτω από τις οποίες ένα σχολικό εγχειρίδιο γίνεται αντικείμενο δημόσιας διαμάχης που καταλήγει στην απόσυρση του επίμαχου βιβλίου. β) Διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο αποτυπώνεται στα εξώφυλλα το ιδεολόγημα της «ελληνικότητας» ή του «εξελληνισμού» του Βυζαντίου. Εντοπισμός στα απεικονιστικά δεδομένα των εξωφύλλων για αφηγήσεις, έννοιες, νομιμοποιημένες γνώσεις σχετικά με τον εθνικό μύθο του Βυζαντίου. Μελέτη εκφράσεων της κατασκευής της εθνικής ταυτότητας υπό την οπτική γωνία της «συνέχειας» στο παρελθόν (ρομαντική ιστοριογραφική σχολή, Ζαμπέλιος και Παπαρρηγόπουλος, «εθνική συνέχεια» Παπαρρηγόπουλου, «Μεγάλη ιδέα» Ι. Κωλέττη) και στο παρόν (ομιλία τέως προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου, «Παλαιολόγια 2018», 29 Μαϊου 2018).
• 9η διδακτική ενότητα: «Οι φάκελοι κοινωνικών φρονημάτων στον 20ο αιώνα και η καταστροφή τους». Για την επεξεργασία του θέματος κυρίαρχα είναι τα ερωτήματα: α) τι έσπρωξε την κοινωνία να προχωρήσει σε αυτή την «απελευθέρωση» - κάψιμο; β) στάθηκε εφικτή η απονομή της δικαιοσύνης ερήμην των φακέλων; γ) επιτεύχθηκε συμφιλίωση χωρίς παραδοχή και οδύνη; δ) τι ήταν αυτό που καθιστούσε το παρελθόν που γέννησε τους φακέλους ανεπιθύμητο; ε) στη δημόσια σφαίρα για αυτό το ζήτημα με ποιο τρόπο αναδείχθηκαν πρωταγωνιστές οι πολιτικοί, οι ιστορικοί, τα θύματα της παρακολούθησης;

Ημερομηνία δημιουργίας

Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου 2021